More languages
More actions
سرمایهداری، روش تولید و نظامی اجتماعیست که با مالکیت خصوصی و استثمار از کار مزدی شناخته میشود. در این نظام، بیشتر مواد و تجهیزات مورد نیاز فعالیت اقتصادی (توان تولید) تحت مالکیت شرکتهای خصوصی و افراد ثروتمند هستند و توسط آنها مدیریت میشوند، درحالیکه اکثریت مردم مقادیر ناچیز و یا هیچ بخشی از نظام تولیدی را در اختیار ندارند و لزوماً باید قوای کار خود را برای به دست آوردن نیازهای زندگی خویش بفروشند.
از پیدایش سرمایهداری در سدهٔ شانزدهم میلادی تا امروز با کاهش دستمزدها به زیر حد امرار معاش، زوال شأن انسانیت و افزایش مرگومیر زودرس مرتبط دانسته شدهاست. پیشاز سرمایهداری، فقر شدید در تاریخ بشری بسیار نادر بوده، مگر در مواقع نادر مانند هنگام رخداد بلایای طبیعی.
هرجا که سرمایهداری توسعه یافت، چه از طریق سیاست استعماری چه از طریق مصادرهٔ زمین، باعث ایجاد فقر فراگیر و زوال کلی کیفیت زندگی مردم عامه شدهاست.[۱]
ویژگیهای اصلی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ویژگیهای اصلی نظام سرمایهداری اینچنیناند:
- بیشتر توان تولید در دست جمعیت تقریباً انگشتشماریست که سرمایهدار یا بورژوازی خوانده میشوند.
- بیشتر مردم از نگاه حقوقی آزاد هستند ولی مجبور به کار کردن برای دستمزدی هستند تا بتوانند کالا خریده و نیازهای زندگی خود را رفع کنند.
- چیرگی بازار: بیشتر نتیجهٔ کار مردم فروخته شده و بیشتر چیزهایی که فرد مصرف میکند از راه خرید آنها به دست میآید. این با شکلهای اقتصادی پیشین که در آن بیشتر نتیجهٔ کار هر فرد یا خانواده درون همان خانواده مصرف میشد یا اینکه نتیجه برپایهٔ رسمورسوم (عوارض اربابرعیتی، عشریه یا یکدهم و...) پخش میشد در تضاد است. در سرمایهداری، جدا از اینکه فرآوردهها در آن دفعات بسیاری مبادله میشوند ویژگی دیگری نیز وجود دارد که مبادله بهازای پول رخ میدهد و تهاتر یا مبادلهٔ پایاپای دیگر کمیاب شدهاست.
- فراگیری رقابت: سرمایهداران جداگانه در محیطی رقابتی با دیگر سرمایهداران برای فرآوری کالایی یکسان یا جایگزین آن عمل میکنند و برای به دست گرفتن بازار یا وام به رقابت میپردازند. این کار جدا از دیگر کنشها، سرمایهداران را به استفاده از ترفندهای نو و شگردهایی برای کاهش هزینهها و همچنین کوشیدن برای افزایش اندازهٔ کسبوکار خود برای چیره شدن بر رقیبها در کنار رسیدن به اقتصاد مقیاس (صرفه به مقیاس) وامیدارد.
- برتری سرمایهداران: سرمایهداران بهخاطر ثروت بیشتر و جایگاه اجتماعی بالاترشان توان چیرگی بر کارگران را دارند که به آنها اجازه میدهد:
- فرایند تولید، همچون چیستی فرآورده و چگونگی تولید و فرآوری را کنترل کنند؛
- حتی با اینکه لزوماً کاری نمیکنند بخشی از نتیجهٔ کار را برای خود بردارند (ارزش اضافی به خود اختصاص میدهند).
منبعها[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ارجاعها[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ دیلن سالیوان و جیسون هیکِل (۲۰۲۳). سرمایهداری و فقر شدید: واکاوی جهانی دستمزدهای واقعی، قد انسان و مرگومیر از سدهٔ شانزدهم (انگلیسی: Capitalism and extreme poverty: A global analysis of real wages, human height, and mortality since the long 16th century). World Development, vol.۱۶۱. doi: 10.1016/j.worlddev.2022.106026 [HUB]
کتابشناسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
منابع چاپی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- گینگریش، «مارکس دربارهٔ طبقات اجتماعی». جزوهٔ استاد دانشگاه.
- ماکوتو ایتوه (۱۹۸۸). «نظریهٔ بنیادی سرمایهداری». ماکوتو ایتوه اقتصاددان مارکسی از مکتب ژاپنی اونو است.
- کارل مارکس، فریدریش انگلس (۱۸۴۸). بیانیهٔ حزب کمونیست.
- اِلن میکسینز وود (۱۹۹۵). «مردمسالاری علیه سرمایهداری»
- کاتارینا پیستور (۲۰۱۹). «قانون سرمایه: چگونه قانون ثروت و نابرابری میسازد». انتشارات دانشگاه پرینستون.
- دیوید اِشوایکارت (۱۹۸۰). «سرمایهداری یا کنترل بر کارگران؟». مارکسیستلنینیست نیست ولی اثر پادسرمایهداری کاربردیای است.